Szkoła

PLAN DZIAŁAŃ PROZDROWOTNYCH

                                            W ROKU SZKOLNYM 2010/2011

 

1.Rozbudzanie u uczniów zainteresowania własnym zdrowiem, rozwojem i bezpieczeństwem.

2. Kształtowanie postawy odpowiedzialności za swoje zdrowie oraz umiejętności przewidywania skutków swoich zachowań.

3. Wyrabianie nawyków prawidłowego odżywiania się oraz potrzeby ruchu dla prawidłowego rozwoju organizmu i zwiększanie poziomu sprawności fizycznej uczniów.

4. Kształtowanie postaw prospołecznych i proekologicznych mających duży wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne.

5. Wychowywanie dla zdrowia poprzez propagowanie zdrowego stylu życia oraz kształtowanie postawy odpowiedzialności za zdrowie własne i innych.

 

 

 

LP	ZADANIA DO REALIZACJI	FORMY, METYODY PRACY	REALIZATORZY	TERMINY, UWAGI
1.	Przystanek szkoła – wracamy po wakacjach.	Spotkania z Policją i Strażą Miejską pod hasłem „Bezpieczna droga do szkoły”. Zapoznanie z przepisami ruchu drogowego Pogadanki , gazetki klasowe, konkursy plastyczne	Wychowawcy  klas 0 – 6 Pedagog	IX
2.	Kształtowanie bezpiecznych postaw i zachowań. Prawa i obowiązki ucznia	Pogadanki klasowe, tworzenie regulaminów klasowych	Wychowawcy kl. 0 – 6 Nauczyciele świetlicy	IX
3.	Wdrażanie do kształtowania zachowań związanych z przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych w szkole	Pogadanki wychowawcze Przeprowadzenie próbnych alarmów przeciwpożarowych.	Nauczyciele kl. 0 – 6 Nauczyciele świetlicy Wszyscy pracownicy szkoły	IX
4.	Dbanie o stan środowiska w którym żyjemy. Sprzątanie świata – recykling we wszystkich kolorach – Akcja SPRZĄTANIE ŚWIATA	Zapoznanie uczniów z ideą Akcji ,,Sprzątanie Świata’’ – hasła ekologiczne, gazetki ekologiczne, zbiórka zużytych baterii, wystawa prac w czytelni, segregacja śmieci	Nauczyciele kl. 0 - 6	IX
5.	Akcja– „ SERCE ZA SERCE”	Zbiórka kasztanów, żołędzi	Nauczyciele kl. 0 – 6 M. Kraśnianka, G. Miśtak	IX
6.	Zdrowe odżywianie. Estetyka spożywania drugiego śniadania	Pogadanki,  degustacja zdrowej żywności.	Wychowawcy kl. O - VI	X
7.	Małe Formy Żywieniowe, czyli „Wiem co jem”	Jesienny stół – Akcja prawidłowe odżywianie w różnych porach roku. Kolorowo na stołach – konkurs na najbarwniejszą surówkę ( wykonanie + przepis ) ABC – prawidłowego odżywiania, układanie jadłospisów, piramida żywienia Skarby ukryte w owocach warzywach	Wychowawcy kl. 0 – VI Nauczyciele świetlicy       Pielęgniarka	X
8.	Zapobieganie wadom postawy  wczesne wykrywanie wad u dzieci	Ogłoszenie kampanii – gimnastyka śródlekcyjna, pogadanki dla uczniów	Nauczyciele kl. 0 – 6 Pielęgniarka	X
	Kampania ,,Trzymaj się prosto’’	Tydzień dla zdrowia,gazetki, konkursy plastyczne,	Nauczyciel gimnastyki korekcyjnej, nauczyciele w –f, nauczyciele świetlicy	X
9.	Prewencja inaczej  „ Stop przemocy!”	Włączenie się szkoły do kampanii społecznej ,,Szkoła bez przemocy’’ Zajęcia w kl. V w ramach WDŻ ,,Sposoby rozwiązywania konfliktów’’	Pedagog A.Musz	XI
10.	Propagowanie bezpieczeństwa i sportowejrywalizacji	Konkurs sportowo – edukacyjny ,,Szóstakiada z Prewencją’’	Zespół zadaniowy	XI
11.	Zapobieganie próchnicy u dzieci Program stomatologiczny ,,Radosny uśmiech, radosna przyszłość”	Film, pokazy, pogadanki ,ulotki kl.O - III	Pielęgniarka	XI
12.	Profilaktyka próchnicy zębów   Akcja ,,SERCE ZA SERCE’’	Zajęcia w klasach 0 – 6   Zbiórka darów dla zwierząt	Pielęgniarka   M.Kraśnianka G.Miśtak	XI               XI/XII
13.	Dbanie o zdrowie psychiczne	Dzień życzliwości ·         Dekoracja korytarzy szkolnych ·         Zajęcia nt .znaczenia i przejawów życzliwości w życiu codziennym	Pedagog Wychowawcy kl.I -VI	21 XI
14.	„ Wiem co jem „	„ Zimowe wieczory w kuchni’’ propozycje zdrowych kolacji Czary z resztek – konkurs na najzabawniejszą potrawę	Nauczyciele kl.O -VI	XI
15.	Promocja zdrowia	Światowy Dzień Solidarności z Ludźmi Chorymi na AIDS– zajęcia w ramach WDŻ w  kl.V	Pedagog	1 XII
16.	Z ekologią na ty	Ekologiczne święta. Konkurs indywidualny na  najciekawszą ozdobę choinkową, Konkurs na najpiękniejszą ekologiczną choinkę –ubieramy klasowe drzewko choinkowe.	D.Zegan (Kl. IV – VI)                    Kl. I -III	XII
17.	Higiena od A - Z	TYDZIEŃ CZYSTOŚCI Klasy 0 – 3 – konkurs plastyczny jako podsumowanie tygodnia (na najciekawszy plakat klasowy – na drzwiach w klasach)    Klasy 4 – 6 – konkurs literacki lub rymowanka na hasło promujące dbanie o higienę ciała Wystawa prac na gazetce pt. „ Galeria zdrowia i czystości’’	Wychowawcy kl. 0 – VI	I
18.	,,W zdrowym ciele zdrowy duch’’ – promujemy zdrowy styl życia i spędzania wolnego czasu	DZIEŃ BEZPIECZNEGO INTERNETU Pogadanki, zajęcia wg. scenariuszy z kampanii ,,Dziecko w sieci’’ ABC Zdrowia – konkurs na najciekawszy pomysł spędzania wolnego czasu z najbliższymi Klasy 0 – 3 – konkurs rysunkowy, plastyczny Klasy 4 – 6 – konkurs literacki lub rysunkowy	Wychowawcy kl.I –VI Nauczyciel informatyki        Nauczyciele kl. 0 - VI	8 II
19.	Zapoznanie i stosowanie przepisów  w ruchu drogowego	Szkolny turniej z wiedzy o ruchu drogowym  klasy 4 - 6  - egzamin teoretyczny	D.Zegan	II
20.	Promocja zdrowia – dbanie o zdrowie psychiczne	Zajęcia w kl.VI w ramach WDŻ ,,Radzenie sobie z problemami i stresem’’         ,,Zapobieganie uzależnieniom i Asertywność’’	Pedagog	III
21.	Wiem co jem …	,,Wiosna na stole’’– prezentacja wartości odżywczych różnych produktów, urozmaicanie posiłków warzywami i owocami Konkurs klasowy  na najbarwniejszą kanapkową Marzannę – połączony z degustacją	Wychowawcy klas IV-VI       Wychowawcy kl.O –III Wychowawcy świetlicy	III
22.	Zapobieganie wadom słuchu, dbanie o higienę nauki i zabawy Wrocławskie dni Profilaktyki Schorzeń Słuchu i Wzroku	Pogadanki – „ Szkodliwy wpływ hałasu na organizm człowieka” – badanie wzroku i słuchu	Wychowawcy kl. O – VI Wychowawcy świetlicy	III
	Kampania -WROCŁAWSKIE DNI WALKI Z HAŁASEM	Ogłoszenie Kampanii Zdrowotnej plakaty , gazetki, scenariusze godz. wychowawczych	G.Miśtak, M.Stawecka	III
23.	Z ekologia na co dzień i od święta ,,Mój czas dla ziemi’’	Pokaz mody ekologicznej Wystawa  Ekozabawek Konkursy ekologiczne (wiedzowe i plastyczne) Gazetki klasowe  pod hasłem –  „ Bądź przyjacielem zwierząt’’ Gazetki klasowe ,,Losy Ziemi w naszych rękach’’	Kl. I – VI M.Kraśnianka, K.Krawczyk K.Wiśniewska   Kl. O   Kl. IV - VI	IV
24.	Prewencja inaczej – Bezpieczna wiosna	Bezpieczeństwo na drodze Nauka i utrwalenie znaków drogowych Konkurs na znajomość znaków drogowych w dwóch grupach wiekowych klasy 0 – 3 , klasy 4 – 6. Egzamin na kartę rowerową. Festiwal rowerowy – znakowanie rowerów przez Policję na boisku szkolnym	Nauczyciele kl. 0 – VI D.Zegan	V   VI
25.	,,Tydzień dla serca’’	Co lubi nasze serce? Choroby układu krążenia Choroby cywilizacyjne – jak się bronić? Jak długo cieszyć się zdrowiem?	Pielęgniarka( kl.IV)   kl.V -VI	V
26.	,,Walka z agresją - Szkoła bez Przemocy’’	Dzień Szkoły bez Przemocy   ·         Lekcje wychowawcze ,zajęcia nt. Zapobiegania agresji, akcje plakatowe	Pedagog A.Musz Wychowawcy kl. I -VI	VI
27.	Festyn rodzinny – zacieśnienie współpracy ze środowiskiem lokalnym, promowanie idei szkoły promującej zdrowie	Prezentacja zdrowych napoi i żywności połączona z degustacją pod hasłem „ Co zamiast coca-coli i Fast food? Prezentacja plakatów i haseł promujących zdrowe odżywianie (śtołówka szkolna) Rozgrywki , zabawy sportowe, współzawodnictwo	Nauczyciele kl. O –VI	VI

 

 

                              INNE DZIAŁANIA PROZDROWOTNE :

 

v      Kontynuacja programu ,,Wykrywanie wad i schorzeń narządu wzroku i słuchu’’ w populacji dzieci i młodzieży     

   szkolnej Wrocławia

v     Zgłoszenie szkoły do kampanii - ,,Szkoła bez przemocy’’ realizacja zadań w ciągu całego roku szkolnego

v      Kontynuacja akcji  ,,Mleko w szkole’’

v      Realizacja programu ,,Owoce i soki  w szkole’’

v      Bezpieczniej ze Strażą Pożarną – wycieczki do Straży Pożarnej, przygotowanie przez uczniów kl. II prac   

    plastycznych

v      Udział w akcji ,,Sprzątanie świata’’

v      Całoroczna gimnastyka śródlekcyjna

v      Udział w akcji  ,,Pomagajmy zwierzętom’’

v      Realizacja programu  ,,Zabawa i ruch przy muzyce’’ – świetlica

v     Konkurs szkolny sportowo edukacyjny dla kl.II i III

v     Realizacja programu  ,,Szkoła bez Przemocy’’

v     Całoroczna organizacja zawodów sportowych

v     Udział w międzyszkolnym konkursie plastycznym - ,,Owoce            jemy – zdrowo żyjemy” – świetlica

v     Kultura i higiena spożywania posiłków,, Zdrowo jemy – zdrowo      żyjemy’’ realizuje cała szkoła poprzez spożywanie  

  drugiego śniadania. Każda klasa z wychowawcą na trzeciej przerwie międzylekcyjnej je śniadanie w klasie

v    Stała współpraca z Wydziałem Zdrowia , udział w wybranych     konkursach międzyszkolnych proponowanych przez    

 Wydział Zdrowia.

v    Zgłosiliśmy  udział w programie finansowanym przez wydział zdrowia ,,Pierwszo Pomoco Pomagacze -  zdrowi ,     

 bezpieczni, aktywni’’ – szkolenie dla uczniów  zakresu bezpiecznych zachowań i  udzielania pierwszej pomocy .

v   Udział w programie ,,Smak  Zdrowia’’ finansowany przez miasto Wrocław

 

 

 

 

KLASY LUB OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA TABLICĘ

PROMOCJA ZDROWIA

 

WRZESIEŃ -              ,,Bezpieczna droga do szkoły’’-     kl. IIIa, IIIb

PAŹDZIERNIK -         ,,Trzymaj się prosto’’ – świetlica

LISTOPAD -                  ,,Tydzień bez przemocy’’ – kl. IIa, kl. IIb

GRUDZIEŃ -    ,,Wiem co jem’’- zimowe wieczory w kuchni – kl. VIa, kl.VIb

STYCZEŃ -                       ,,Galeria zdrowia i czystości’’ – kl. Va, kl. Vb

MARZEC -             ,,Wiem co jem’’ – wiosna na stole – kl. IVa, IVb

KWIECIEŃ -          ,,Bądź przyjacielem zwierząt’’- kl.O

MAJ -                        ,,Walcz z Fast Food – kl. Ia, kl. Ib’’

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

PLAN DZIAŁAŃ PROZDROWOTNYCH W ROKU SZKOLNYM 2OO9/2010

 

1.      Rozbudzanie w uczniu zainteresowania własnym zdrowiem, rozwojem i bezpieczeństwem.

2.      Kształtowanie postawy odpowiedzialności za swoje zdrowie oraz umiejętności przewidywania skutków swoich zachowań.

3.      Wyrabianie nawyków prawidłowego odżywiania się  oraz potrzeby ruchu dla prawidłowego rozwoju organizmu i zwiększanie poziomu sprawności fizycznej uczniów.

4.      Kształtowanie postaw prospołecznych i proekologicznych mających duży wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne.

5.      Wychowywanie dla zdrowia poprzez propagowanie zdrowego stylu życia oraz kształtowanie postawy odpowiedzialności za zdrowie własne i innych.

 

Ø   BEZPIECZEŃSTWO

 

·       Przystanek szkoła  - wracamy po wakacjach,

·       Bezpieczeństwo w szkole:  na lekcjach i przerwach ( sale lekcyjne, korytarze szkolne, boisko),

·       Bezpieczeństwo w drodze do szkoły, bezpieczeństwo podczas wyjść poza szkołę,

·       Bezpieczeństwo na placu zabaw i w domu,

·       ,, Jestem członkiem społeczności szkolnej” – prawa i obowiązki ucznia,

·       „ Jestem dobrym kolegą szanuje innych, służę im pomocą i dobrze się w szkole czuję”

·       ,,Umiem poradzić sobie w trudnych sytuacjach’’ – znajomość numerów telefonów : (pogotowia, policji, straży pożarnej), zasady ewakuacji z budynku szkolnego,

 

Formy realizacji :

Pogadanki, ćwiczenia w terenie, spotkanie z policjantem, dyskusja nt. regulaminów, tworzenie kodeksów postępowania, gry i zabawy integracyjne, projekcja filmów, konkursy 

 

Odpowiedzialni:

Wychowawcy klas, nauczyciele dyżurujący podczas przerw

 

 

BEZPIECZEŃSTWO W CODZIENNYM ŻYCIU – REALIZACJA BLOKÓW TEMATYCZNYCH PRZEZ WYCHOWAWCÓW W PIERWSZYM TYGODNIU MIESIĄCA -  Stała współpraca z pielęgniarką szkolną

TEMATYKA  ZAJĘĆ – REALIZOWANA PRZEZ PIELĘGNIARKĘ SZKOLNĄ I WYCHOWAWCÓW

 

KL.I   -  Czy moja szkoła jest bezpieczna?

Kl. II  - Bezpieczna zabawa.

Kl. III  -  Kto może mi pomóc, gdy się czuję źle w szkole.

Kl. I V  - Umiem udzielić pierwszej pomocy przedmedycznej ( zranienia, zasłabnięcia, krwotoki) – pokazy i ćwiczenia na lekcjach w.f

Kl. V  - Znam zasady korzystania pomocy pogotowia ratunkowego, policji, straży pożarnej.

 

             PIERWSZA POMOC

 

 

·         Udzielanie pierwszej pomocy przedlekarskiej dla dzieci  - Program szkoleń dla społeczności szkolnych –

·          Realizator:    STOWARZYSZENIE EDUKACJI I KULTURY SOLEIL

 

Cel realizacji zadania:

 Przeciwdziałanie urazom i wypadkom w środowisku nauczania i wychowania oraz ograniczanie powikłań pourazowych poprzez podnoszenie poziomu wiedzy i umiejętności dotyczących zasad udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej w stanach zagrożenia zdrowia i życia.

 

Ø   AGRESJA  I  PRZEMOC

 

·      Ścisła współpraca z pedagogiem szkolnym oraz z Grupą Prewencyjnego Wsparcia .

·         Realizacja zadań ustalonych w programie Szklonym Promocji Zdrowia 2009/2010

 

 

Formy realizacji:

Pogadanki, zajęcia warsztatowe z pedagogiem, psychologiem, gry integracyjne

 

Odpowiedzialni:

Wychowawcy klas, pedagog, psycholog, rodzice.

REALIZACJA  BLOKÓW TEMATYCZYCH  DOTYCZĄCYCH AGRESJI NA GODZINACH WYCHOWACZYCH W DRUGIM  TYGODNIU KAŻDEGO MIESIĄCA – stała współpraca z psychologiem i pedagogiem szkolnym.

Ø   HIGIENA ZDROWIA I ODŻYWIANIA

 

·         Higiena i estetka spożywania posiłków ( przerwa śniadaniowa),

·         Zdrowe odżywianie  - wpływ właściwego odżywiania się na kościec, regularność posiłków , propagowanie akcji ,,Pij mleko”, zamiast słodyczy -  jem owoce,

·         Przyjaciele zdrowia -  witaminy,

·         Zapewnienie uczniom optymalnych warunków pracy i wypoczynku,

·         Uświadomienie  potrzeby różnych form wypoczynku

 

 

Formy realizacji:

 pogadanki, praca metodą projektów ( tworzenie jadłospisów), zajęcia praktyczne(np. wykonywanie surówek itp.)

REALIZACJA BLOKÓW TEMATYCZNYCH NA GODZINACH WYCHOWAWCZYCH, W KAŻDYM TRZECIM TYGODNIU MIESIĄCA

 

Odpowiedzialni:  wszyscy nauczyciele, pielęgniarka szkolna, rodzice.

 

HIGIENA OSOBISTA I OTOCZENIA , PROFILAKTYKA CHORÓB

 

TEMATY KA  ZAJĘĆ:

 

KL. I   - Co mi jest potrzebne, aby być czystym i ładnie wyglądać?

Kl. II – Jak dbać o  czystość osobistą i otoczenia?

,, Radosny uśmiech, radosna przyszłość’’

Kl.  III  - Czy przestrzegając zasad higieny można zapobiec chorobie?

Kl. IV  - Mam zdrowy i piękny uśmiech

Kl. V  - Problemy okresu dojrzewania – jak im zaradzić?

Kl. VI – Jak dbać o swoje oczy i uszy?

Znaczenie norm higienicznych w życiu człowieka.

Ø   PROFILAKTYKA WAD POSTAWY

 

·         Wyłonienie uczniów z wadami postawy,

·         Propagowanie ćwiczeń śródlekcyjnych,

·         ,, Wiem co jem” – popularyzacja zdrowego żywienia i jego wpływ na rozwój kośćca.

Formy realizacji:

Pogadanki, pomiary uczniów, prezentacja ciekawych pomysłów na gazetce promocji zdrowia .

 REALIZACJA BLOKÓW TEMATYCZNYCH DOTYCZĄCYCH PROFILAKTYKI WAD POSTAWY PRZEZ WYCHOWAWCÓW W CZWARTYM TYGODNIU KAŻDEGO MIESIĄCA  W ODNIESIENIU DO SZKOLNEGO  PROGRAMU PROMOCJI ZDROWIA.

Odpowiedzialni: wszyscy nauczyciele, pielęgniarka szkolna, nauczyciel gimnastyki korekcyjnej, nauczyciele w.f
KAMPANIE DZIAŁAŃ PROZDROWOTN
TRZYMAJ SIĘ PROSTO – PAŹDZIERNIK – p. M. STAWECKA, NAUCZYCIELE ŚWIETLICY SZKOLNEJ, NAUCZYCIELE W.F

Kontynuacja cały rok szkolny poprzez pogadanki w klasach, uczestnictwo w zajęciach gimnastyki korekcyjnej.

 

WROCŁAWSKIE DNI WALKI Z HAŁASEM – MARZEC  -p. M.PRZYBYLAK, p. B. KOCIUBA

 

 

WALCZ Z FAST FOOD – KWIECIEŃ – p. B.KATARZYŃSKA – Zapobieganie chorobom cywilizacyjnym ( otyłość, cukrzyca). Kontynuacja cały rok szkolny.

 

 

EGZAMIN  NA KARTĘ ROWEROWĄ   – MAJ   -  Nauka i utrwalanie znaków drogowych  - p. D. Zegan

 

          INNE DZIAŁANIA PROZDROWOTNE :

 

§        Konkurs na logo szkoły promującej zdrowie

§        Badania wad postawy na terenie szkoły

§        Stała współpraca z Wydziałem Zdrowia  -  udział w wybranych konkursach międzyszkolnych proponowanych przez Wydział zdrowia.

§        Kontynuacja  autorskiego programu  profilaktycznego  - ,, Ach to zdrowie – zadbać o nie – żaden problem – pielęgniarka szkolna.

§        Program wczesnego wykrywania wad i schorzeń narządu wzroku i słuchu w populacji dzieci i młodzieży szkolnej Wrocławia

§        Poprawa jakości opieki stomatologicznej dla uczniów wrocławskich szkół podstawowych

POWSZECHNA  DEKLARACJA  PRAW  CZŁOWIEKA

 

(rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 217 A (III)

przyjęta i proklamowana w dniu 10 grudnia 1948 r.)

 

 

 

Wstęp

        

Zważywszy, że uznanie przyrodzonej godności oraz równych i niezbywalnych praw wszystkich członków wspólnoty ludzkiej jest podstawą wolności, sprawiedliwości i pokoju na świecie,

zważywszy, że brak poszanowania i pogarda dla praw człowieka doprowadziły do aktów barbarzyństwa, które wstrząsnęły sumieniem ludzkości, a nadejście świata, w którym ludzie będą korzystać z wolności słowa i przekonań oraz wolności od strachu i niedostatku, ogłoszono jako najwznioślejszy cel człowieka,

zważywszy, że jest istotne, aby prawa człowieka były chronione przez przepisy prawa, tak, aby człowiek nie musiał, doprowadzony do ostateczności, uciekać się do buntu przeciw tyranii i uciskowi,

zważywszy, że jest istotne popieranie rozwoju przyjaznych stosunków między narodami,

zważywszy, że ludy Narodów Zjednoczonych potwierdziły w Karcie swą wiarę w podstawowe prawa człowieka, w godność i wartość osoby ludzkiej i w równe prawa mężczyzn i kobiet oraz dały wyraz swej stanowczej woli popierania postępu społecznego i polepszania warunków życia w większej wolności,

zważywszy, że Państwa Członkowskie zobowiązały się we współpracy z narodami Zjednoczonymi do zapewnienia powszechnego poszanowania i przestrzegania praw człowieka oraz podstawowych wolności,

zważywszy, że jednakowe podejmowanie tych praw i wolności ma ogromne znaczenie dla pełnej realizacji tego zobowiązania,

Zgromadzenie Ogólne ogłasza uroczyście niniejszą Powszechna Deklarację Praw Człowieka jako wspólny cel dla wszystkich ludów i narodów, aby każda jednostka i każdy organ społeczeństwa, zachowując stale w pamięci niniejszą Deklarację, dążyły poprzez nauczanie i wychowanie do coraz pełniejszego poszanowania tych praw i wolności, i aby zapewniły poprzez stopniowe kroki o zasięgu krajowym i międzynarodowym ich powszechne i skuteczne uznanie i poszanowanie, zarówno wśród ludów samych państw członkowskich, jak i wśród ludów terytoriów pod ich jurysdykcją.

 

Artykuł 1

 

Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi w swej godności i w swych prawach. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.

 

Artykuł 2

 

Każdy człowiek jest uprawniony do korzystania z wszystkich praw i wolności wyłożonych w niniejszej Deklaracji, bez względu na różnice rasy, koloru skóry, płci, języka, religii, poglądów politycznych lub innych przekonań, narodowości, pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiekolwiek inne różnice.

Nie wolno ponadto czynić żadnej różnicy w zależności od sytuacji politycznej, prawnej lub międzynarodowej kraju lub obszaru, do którego dana osoba przynależy, bez względu na to, czy jest on niepodległy, powierniczy, autonomiczny lub poddany innym ograniczeniom suwerenności.

 

Artykuł 3

 

Każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swojej osoby.

 

Artykuł 4

 

Nikt nie może pozostawać w stanie niewolnictwa lub służebności; niewolnictwo i handel niewolnikami we wszystkich formach będą zakazane.

 

Artykuł 5

 

Nikt nie może być poddany torturom lub okrutnemu, nieludzkiemu albo upokarzającemu traktowaniu lub karaniu.

 

Artykuł 6

 

Każdy człowiek ma prawo do tego, by wszędzie uznawano jego osobowość prawną.

 

Artykuł 7

 

Wszyscy są równi wobec prawa i są uprawnieni, bez jakiejkolwiek dyskryminacji, do jednakowej ochrony prawnej. Wszyscy są uprawnieni do jednakowej ochrony przed jakąkolwiek dyskryminacją, będącą pogwałceniem niniejszej Deklaracji, i przed jakimkolwiek podżeganiem do takiej dyskryminacji.

 

 

Artykuł 8

 

Każdy człowiek ma prawo do skutecznego odwołania się do kompetentnych sądów krajowych przeciw czynom stanowiącym pogwałcenie podstawowych praw przyznawanych mu przez konstytucję lub przez prawo.

 

Artykuł 9

 

Nikt nie może być poddany arbitralnemu zatrzymaniu i aresztowaniu lub wygnaniu z kraju.

 

Artykuł 10

 

Każdy człowiek przy rozstrzyganiu o jego prawach i zobowiązaniach lub o skierowaniu przeciwko niemu oskarżenia o przestępstwo jest uprawniony na warunkach całkowitej równości do sprawiedliwego i publicznego wysłuchania przez niezależny i bezstronny sąd.

 

Artykuł 11

 

1. Każdy człowiek oskarżony o popełnienie przestępstwa ma prawo, aby uznawano go za niewinnego dopóty, dopóki wina nie zostanie udowodniona mu zgodnie z prawem podczas publicznego procesu, w którym miał wszystkie gwarancje konieczne do swojej obrony.

2. Nikt nie może być uznany za winnego popełnienia jakiegokolwiek przestępstwa na skutek działania lub zaniechania, które według prawa krajowego lub międzynarodowego nie stanowiło przestępstwa w chwili tego działania lub zaniechania. Nie wolno także wymierzać kary cięższej niż ta, która była stosowana w chwili popełnienia przestępstwa.

 

Artykuł 12

 

Nikt nie może być poddany arbitralnemu ingerowaniu w jego życie prywatne, rodzinne, domowe lub korespondencję ani też atakom na jego honor i dobre imię. Każdy człowiek ma prawo do ochrony prawnej przeciwko takim ingerencjom i atakom.

 

Artykuł 13

 

1. Każdy człowiek ma prawo swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania w granicach każdego państwa.

2. Każdy człowiek ma prawo do opuszczania jakiegokolwiek kraju, łącznie ze swym własnym, i do powrotu do swojego kraju.

 

Artykuł 14

 

1. Każdy człowiek w razie prześladowania ma prawo ubiegać się o azyl i korzystać z niego w innych krajach.

2. Nie można powoływać się na to prawo w przypadku ścigania wszczętego rzeczywiście z powodu popełnienia przestępstwa niepolitycznego lub czynu sprzecznego z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.

 

Artykuł 15

 

1. Każdy człowiek ma prawo do posiadania obywatelstwa.

2. Nikt nie może być arbitralnie pozbawiony swojego obywatelstwa ani też nikomu nie może byc odmówione prawo do zmiany obywatelstwa.

 

Artykuł 16

 

1. Mężczyźni i kobiety, bez względu na różnice rasy, narodowości lub religii, mają prawo po osiągnięciu pełnoletności do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny. Przysługują im równe prawa w odniesieniu do zawierania małżeństwa, podczas jego trwania i po jego rozwiązaniu.

2. Małżeństwo powinno być zawarte tylko przy dobrowolnej zgodzie przyszłych małżonków.

3. Rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i jest uprawniona do ochrony ze strony społeczeństwa i państwa.

 

Artykuł 17

 

1. Każdy człowiek, zarówno sam, jak i wespół z innymi, ma prawo do posiadania własności.

2. Nikt nie może być arbitralnie pozbawiony swojej własności.

 

Artykuł 18

 

Każdy człowiek ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii; prawo to obejmuje wolność zmiany religii lub wiary oraz wolność głoszenia swej religii lub wiary, bądź indywidualnie, bądź wespół z innymi ludźmi, publicznie lub prywatnie poprzez nauczanie, praktykowanie, uprawianie kultu i praktyk religijnych.

 

Artykuł 19

 

Każdy człowiek ma prawo do wolności poglądów i swobodnego ich wyrażania; prawo to obejmuje swobodę posiadania niezależnych poglądów, poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji i idei wszelkimi środkami, bez względu na granice.

 

Artykuł 20

 

1. Każdy człowiek ma prawo do wolności pokojowego zgromadzania się i zrzeszania.

2. Nikogo nie można zmuszać, aby należał do jakiegoś zrzeszenia.

 

Artykuł 21

 

1. Każdy człowiek ma prawo do uczestniczenia w rządzeniu swym krajem bezpośrednio lub przez swobodnie wybranych przedstawicieli.

2. Każdy człowiek ma prawo równego dostępu do służby publicznej w swym kraju.

3. Wola ludu będzie podstawą władzy rządu; wola ta będzie wyrażona w okresowo przeprowadzonych i rzetelnych wyborach, które powinny być powszechne i równe oraz przeprowadzone w tajnym głosowaniu lub innej zapewniającej wolne głosowanie procedurze.

 

Artykuł 22

 

Każdy człowiek jako członek społeczeństwa ma prawo do zabezpieczenia społecznego i jest upoważniony, dzięki wysiłkowi narodowemu i współpracy międzynarodowej oraz stosowanie do organizacji i zasobów danego państwa, do korzystania z praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych, nieodzownych dla jego godności i swobodnego rozwoju swojej osobowości.

 

Artykuł 23

 

1. Każdy człowiek ma prawo do pracy, do swobodnego wyboru zatrudnienia, do sprawiedliwych i zadowalających warunków pracy i do ochrony przed bezrobociem.

2. Każdy człowiek, bez żadnej dyskryminacji, ma prawo do równej płacy za równa pracę.

3. Każdy pracujący ma prawo do odpowiedniego zadowalającego wynagrodzenia, zapewniającego jemu i jego rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej i uzupełnianego w razie potrzeby innymi środkami pomocy społecznej.

4. Każdy człowiek ma prawo do tworzenia związków zawodowych i do przystępowania do związków zawodowych dla ochrony swych interesów.

 

Artykuł 24

 

Każdy człowiek ma prawo do urlopu i wypoczynku, włączając w to rozsądne ograniczenie godzin pracy i okresowe płatne urlopy.

 

Artykuł 25

 

1. Każdy człowiek ma prawo do poziomu życia zapewniającego zdrowie i dobrobyt jemu i jego rodzinie włączając w to wyżywienie, odzież, mieszkanie, opiekę lekarską i niezbędne świadczenia socjalne oraz prawo do zabezpieczenia na wypadek bezrobocia, choroby, niezdolności do pracy, wdowieństwa, starości lub utraty środków do życia w sposób od niego niezależny.

2. Macierzyństwo i dzieciństwo upoważniają do specjalnej opieki i pomocy. Wszystkie dzieci zarówno małżeńskie, jak i pozamałżeńskie będą korzystać z jednakowej pomocy społecznej.

Artykuł 26

 

1. Każdy człowiek ma prawo do oświaty. Oświata będzie bezpłatna, przynajmniej na poziomie podstawowym. Oświata w zakresie podstawowym będzie obowiązkowa. Oświatę w zakresie technicznym i zawodowym należy uczynić powszechnie dostępną, a oświata na poziomie wyższym powinna być równie dostępna dla wszystkich zależnie od zalet osobistych.

2. Celem oświaty będzie pełny rozwój osobowości ludzkiej i ugruntowanie poszanowania dla praw człowieka i podstawowych wolności. Będzie ona krzewić zrozumienie, tolerancję i przyjaźń między wszystkimi narodami, grupami rasowymi lub religijnymi; popierać działalność Organizacji Narodów Zjednoczonych zmierzającą do utrzymania pokoju.

3. Rodzice mają prawo pierwszeństwa w wyborze rodzaju nauczania, które ma być dane ich dzieciom.

 

Artykuł 27

 

1. Każdy człowiek ma prawo do swobodnego uczestniczenia w życiu kulturalnym społeczeństwa, do korzystania ze sztuki, do uczestniczenia w postępie nauki i korzystania ze sztuki, do uczestniczenia w postępie nauki i korzystania z jego dobrodziejstw.

2. Każdy człowiek ma prawo do ochrony moralnych i materialnych korzyści wynikających z jakiejkolwiek jego działalności naukowej, literackiej lub artystycznej.

 

Artykuł 28

 

Każdy człowiek jest uprawniony do takiego porządku społecznego i międzynarodowego, w którym prawa i wolności wyłożone w niniejszej Deklaracji mogą być w pełni realizowane.

 

Artykuł 29

 

1. Każdy człowiek ma obowiązki wobec społeczności, w której to jedynie jest możliwy swobodny i pełny rozwój jego osobowości.

2. W korzystaniu ze swych praw i wolności każdy człowiek podlega jedynie takim ograniczeniom, które są ustalone przez prawo wyłącznie w celu zapewnienia odpowiedniego uznania i poszanowania praw i wolności innych oraz w celu uczynienia zadość słusznym wymogom moralności, porządku publicznego i powszechnego dobrobytu w demokratycznym społeczeństwie.

3. Niniejsze prawa i wolności nie mogą w żadnym wypadku być wykorzystane w sposób sprzeczny z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.

 

Artykuł 30

 

Żadnego z postanowień niniejszej Deklaracji nie można rozumieć jako udzielającego jakiemukolwiek Państwu, grupie lub osobie jakiegokolwiek prawa do rozwijania działalności lub wydawania aktów zmierzających do obalenia któregokolwiek z praw i wolności proklamowanych w niniejszej Deklaracji.